"ހުތުރު" މޫދުވިނަ އަކީ އަތޮޅުތައް ދެމިއޮތުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި އެއްޗެކެވެ

މޫދުވިނައަކީ ރަށްތައް އުފައްދައި، މުރަކަ ފަރުތައް ހިމާޔަތްކޮށް، ކާބަން ރައްކާކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭ އެއްޗެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މޫދު ރީތިކުރުމަށްޓަކައި މި ވިނަތައް ދަނީ ނަގަމުންނެވެ.

ކުރެހުމާއި ޑިޒައިން: ޑޮސެއިން

ކުރެހުމާއި ޑިޒައިން: ޑޮސެއިން

މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ރަށްތައް ސަލާމަތްކުރުމަށް އޮތް ޙައްލު ރާޅުތަކުގެ އަޑީގައި ފޮރުވިފައިވާނަމަ ވާނީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ؟ ޒަމާންތަކެއްވަންދެން އިހުމާލުވެފައިވާ މޫދުވިނައިން މިކަމަށް ހައްލެއް ލިބިދާނެއެވެ.
ކަނޑުގެ މާހައުލުގެ "އަގްލީ ޑަކްލިންގް" ގެ ނަމުން ނަން ދީފައިވާ މޫދުވިނަ އަކީ ވަރަށް ގިނައިން ރާއްޖޭގައި މޫދު ރީތިކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ނަތްތާލާ އެއްޗެކެވެ.
މީގެ އިތުރުން،  ގޮނޑުދޮށް ތަޣައްޔަރުވުމާއި އުމްރާނީ ތަރައްގީއާ ގުޅޭ އެކި އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން މޫދުވިނައަށް ނޭދެވޭ އަސަރު ފޯރައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި، ތޫފާންތައް އިތުރުވުމާއި، ކަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން އިތުރުވުމާއި، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުމާއި، ކަނޑުގެ އެސިޑިކްލެވެލް އިތުރުވުން ހިމެނެއެވެ. މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކުގެ ސަބަބުން މި އީކޯސިސްޓަމްތަކަށްދަނީ އެތަކެއް ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިވަމުންނެވެ.

ވެލި އުފެއްދުން

މޫދުވިނަ އަކީ ވަރަށް ގިނަ ފައިދާތަކެއް އޭގެ ސަބަބުން ކުރާ އެއްޗެކެވެ. ހާއްސަކޮށް އަތޮޅުތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް އެކުލެވިފައިވާ ގައުމުތަކަށް މޫދުވިނައިން ލިބޭ ފައިދާ ބޮޑެވެ.
މިގޮތުން، މޫދުވިނަ އަކީ މުރަކައިގެ ރަށްތައް އުފެދުމަށް ބޭނުންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ސެޑިމެންޓް އުފައްދާ އެއްޗެކެވެ.   ރާއްޖެ ފަދަ، މުރަކައިގެ ސެޑިމެންޓުން އެކުލެވިގެންވާ ރަށްތައް ހިމެނޭ އަތޮޅުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ގައުމުތަކުގެ  މުރަކައިގެ ސިއްހަތު ވަނީ ދަށަށް ގޮސްފައެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، މި ގައުމުތަކަށް ސެޑިމެންޓް ލިބޭނެ އެހެން ވަސީލަތްތައް ހޯދަންޖެހިފައިވާ މިންވަރު އަންގައިދެއެވެ. މިގޮތުން، ކެލްޝިއަމް އެކުލެވޭ ވެލި އުފެއްދުމުގައި މޫދުވިނައަކީ ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ. ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓް ގިނަ މި ބާވަތުގެ ވެލި، ޓްރޮޕިކަލް އަދި ސަބްޓްރޮޕިކަލް ސަރަޙައްދުތަކުގައި ފާހަގަކުރެވޭއިރު، މި ވެއްޔަކީ މުރަކަ ފަރުތަކާއި އަތޮޅުގެ ރަށްތަށް އުފެދުމުގެ ބިންގަލެވެ.
ހުވަދު އަތޮޅުގައި ކުރި ދިރާސާއަކުން މޫދުވިނާގައި އެކުލެވޭ ދިރުންތަކުން ސެޑިމެންޓް އުފައްދާ މިންވަރު ދެނެގަނެވިފައިވެއެވެ. އެގޮތުން، 1.1 އަކަ ކިލޯމީޓަރުގެ ސަރަޙައްދެއްގައި މޫދުވިނާގައި ހިމެނޭ ދިރުންތަކުން އަހަރަކު 763،000 -943،000 ކިލޯގްރާމްގެ ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓް އުފައްދައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 518،000 - 564،000 ކިލޯއަކީ ވެލި ސައިޒުގެ، މުރަކައިގެ ރަށްތައް އެޅުމަށް އެކަށީގެންވާ ސެޑިމެންޓެވެ.
މި ހޯދުންތައް ގައުމީ ފެންވަރުގައި އަންދާޒާކުރުމުން، ރާއްޖޭގައި ހުންނަ މޫދުވިނައިން އަހަރަކު 62،762 ޓަނާއި 99،604 ޓަނާ ދެމެދުގެ އަދަދަކަށް ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓް އުފައްދާކަމާއި، އޭގެ ތެރެއިން 63 އިންސައްތާގައި އެކުލެވިގެންވަނީ ވެލި ސައިޒުގެ ސެޑިމެންޓްކަން އެނގެއެވެ. މޫދުވިނައިގެ ތެރޭގައި ސެޑިމެންޓްތައް ހަރުލާފައިހުންނައިރު، މިކަމުގެ ސަބަބުން ސީބެޑް އުފުލުމަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ. އަދި ގޮނޑުދޮށް ގިރައިގެންދިއުމަށް މެދުވެރިވާ ރާޅުގެ އަސަރު ކުޑަކޮށް، ރަށްތައް ގިރައިގެންދިއުމުން ސަލާމަތްކޮށްދެއެވެ.
މިކަމުގެ ސަބަބުން ކުރާނެ އަސަރު ދައްކުވައިދިނުމަށް، އެއް އަކަކިލޯމީޓަރު ހިމެނޭ ރަށަކަށް ވިސްނާލަމާ ހިނގާށެވެ. އެންމެ ސެންޓިމީޓަރަކުން (0.01 މީޓަރު) މިރަށް އުފުލުމަށް ގާތްގަނޑަކަށް 10،000 ކިއުބިކް މީޓަރުގެ ސެޑިމެންޓް ބޭނުންވާނެއެވެ. ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓްގެ ބަލްކް ޑެންސިޓީ އަކީ ކިއުބިކް މީޓަރަކަށް 1،500 ކިލޯގްރާމް (އާންމުކޮށް ބަލައިގަންނަ އެވްރެޖް) ކަމަށް ބަލައިފިނަމަ، މިކަން ކުރުމަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް 15،000 ޓަނުގެ ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓް ބޭނުންވާނެއެވެ. ދިވެހި މޫދުވިނައިން އަހަރަކު އުފައްދާ ސެޑިމެންޓަށް ބަލާއިރު، ގާތްގަނޑަކަށް 62،750 ޓަނުގެ (99،604 ޓަނުގެ 63 އިންސައްތައިގެެ) ވެލި ސައިޒުގެ ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓް މޫދުވިނައިން އުފައްދައެވެ. މި ވެލީގެ ސަބަބުން އަހަރަކު  ގާތްގަނޑަކަށް ހަތަރު ސެންޓިމީޓަރަށް މިރަށް އުފުލޭނެއެވެ.
ނަމަވެސް، ހަގީގަތުގައި މިއީ އެހާ ސީދާ ނުވަތަ ފަސޭހަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ރަށްތައް އުފުލުމަކީ އެތައް ސަތޭކަ އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ މަޑުމަޑުން ހިނގަމުން އަންނަ ކަމެކެވެ. މިއީ އެއް އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވާނެ ކަމެއްނޫނެވެ.  މީގެ އިތުރުން، ކަނޑުގެ ރާޅާއި، އޮއި ފަދަ ގުދުރަތީ ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން ސެޑިމެންޓްތައް އެކި ތަންތަނަށް ބެހިގެންދެއެވެ. އަދި ގޮނޑުދޮށް ތަރައްގީކުރުން ފަދަ އިންސާނީ ހަރަކާތްތަކުގެ ސަބަބުން ސެޑިމެންޓް ޖަމާވުމަށް ހުރަސް އަޅައެވެ. މި ކަންކަމުގެ ސަބަބުންނާއި، ގުދުރަތީ ގޮތުން ސެޑިމެންޓް ޖަމާވުމުގެ ދުވެލި މަޑުވުމުން، ސެޑިމެންޓްގެ ސަބަބުން ލިބޭނެ ފައިދާތަކުގެ އަސަރު ފެންނަ މިންވަރު ކުޑަވެގެންދެއެވެ.

މުރަކަ ހިމާޔަތްކުރުން

ދުނިޔޭގެ ހަތަރު ވަނަ ކޮރަލް ބްލީޗިން ނުވަތަ ގާ ހުދުވުމުގެ އިވެންޓް ތަޖުރިބާ ކުރަމުންދާއިރު، މިއީ ފާއިތުވި ދިހަ ވަރަކަށް އަހަރު ތެރޭގައި އައި މިފަދަ ދެވަނަ ގާ ހުދުވުމުގެ އިވެންޓްކަމުގައިވާތީ، މިކަމުގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގެ ފަރުތައްވަނީ ވަރަށް ނާޒުކު ހާލަތެއްގައެވެ. މޫދުވިނައަކީ ސީދާ ގޮތެއްގައި ގާ ހުދުވުމުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ އެއްޗެއްނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މޫދުވިނައަކީ ކަނޑުގެ އެސިޑިޓީ އުފުލުމުގެ ސަބަބުން މުރަކަ އަދި ފަރުތަކުގެ ސިއްހަތަށް ކުރާ ނޭދެވޭ އަސަރުތައް ކުޑަކުރުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި އެއްޗެކެވެ. ކަނޑުގެ އެސިޑިފިކޭޝަން އަކީ ކާބޮންޑައިއޮކްސައިޑް އިތުރުވުމާއި، އިންސާނީ ތަރައްގީގެ ހަރަކާތްތަކުގެ ސަބަބުން ބޭރުކުރާ ކާބަންގެ އަދަދު މަތިވެ، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުގެ އެސިޑިޓީ އިތުރުވުމެވެ. މަތިވެފައިވާ އެސިޑިޓީގެ ސަބަބުން ކެލްސިފިކޭޝަން ރޭޓް ދަށްވެ، މުރަކަ ޕޮލިޕްތަކުން ކެލްސިއަމް ކާބޯނެޓް އުފައްދައި، އޭގެ ކަށިތަކުން މުރަކަ އާއި ފަރުތައް އުފައްދާ ރޭޓް ދަށްވެގެންދެއެވެ.
މޫދުވިނައިގެ ނިޒާމުތަކުން ބޭރުވާ ކާބަންޑައިއޮކްސައިޑް އަށްވުރެ އެތެރެވާ ކާބަންޑައިއޮކްސައިޑް ގިނަކުރެވިއްޖެނަމަ، މިކަމުގެ ސަބަބުން ކަނޑުގެ އެސިޑިފިކޭޝަން ހުއްޓުވުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެއެވެ. "ނެޓް އޮޓޮޓްރޮފީ" ގެ ނަމުން ނަންދީފައިވާ މި ހާލަތު އުފެދެނީ މޫދުވިނައިން ނޭވާލުމުގެ ތެރޭގައި ދޫކުރާ ކާބަން ޑައިއޮކްސައިޑްތަކާ އަޅާބަލާއިރު، ފޮޓޯސެންޓިސިސްގެ ޒަރިއްޔާއިން އަވި ހަކަތައަށް ބަދަލުކުރުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރާ ކާބަން ޑައިއޮކްސައިޑް ގިނަވުމުންނެވެ.
އިންޑޯ ޕެސިފިކް މޫދުވިނައަކީ މުޅި އަހަރުގެ ތެރޭގައި އޮޓޯޓްރޮފިކް ބާވަތެއްކަމަށް ދިރާސާތަކުން ވަނީ ދައްކާފައެވެ.  އެހެންކަމުން، ކަނޑުގެ އެސިޑިފިކޭޝަންއިން ކުރާ އަސަރު ދަށްކޮށް، މުރަކަ ކެލްސިފިކޭޝަން އިތުރުކުރުމުގެ ޤާބިލުކަން މޫދުވިނައަށް ލިބިފައިވާކަން ހާމަވެގެންދެއެވެ. 

ބަޔޯޑައިވާސިޓީގެ ދައުރު

އާންމުކޮށް ފެހި ކުލައިން ފެނިގެންދާ، މޫދުވިނައަކީ ބަޔޯޑައިވާސިޓީއަށް އެހީތެރިވެދޭ މުހިންމު ބާވަތެއްގެ ދިރުމެކެވެ. ނޭޗާ ރިވިއުސް އާތު އެންޑް އެންވަޔަރަންމަންޓްގައި ދާދި ފަހުން ޝާޢިއުކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި، މޫދުވިނައިގެ ތެރޭގައި ދިރިއުޅޭ މުއްސަނދި އަދި ތަފާތު މައިކްރޯބިއަލް ކޮމިއުނިޓީތަކުގެ ތެރޭގައި ވައިރަސް، ބެކްޓީރިއާ އަދި ފަންގަސް ހިމެނެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން، މޫދުވިނައަކީ 121 މެގަފޮނަލް ބާވަތްތަކަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ވަސީލަތްތަކެކެވެ. މީގެ ތެރޭގައި 45 ކިލޯއަށްވުރެ ބަރު ކަނޑުގެ ބޮޑެތި ދިރުންތަކަށްކަމުގައިވާ ވެލާ، ކޯމަސް، މިޔަރު، މަޑި އަދި އައިންމަތީ ދޫނިތައް ފަދަ ޖަނަވާރުން މޫދުވިނައަށް ބަރޯސާވެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ ބާވަތްތައް ކައިބޮއި އުޅުމަށާއި، ހިޖުރަކުރުމުގައި މަގު ދެއްކުމަށް އަދި ބްރީޑްކުރުމަށް މޫދުވިނަ ބޭނުންކުރެއެވެ.  
މީގެ އިތުރުން ޔޫއެންއީޕީގެ ރިޕޯޓެއްގައި ބުނެފައިވަނީ ކާބޯތަކެތީގެ ބާވަތްތަކަށް ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ބޭނުމަށް ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ބާނާ މަހުގެ 20 އިންސައްތަ އުފެއްދުމުގައި މޫދުވިނައިގެ އިކޯސިސްޓަމް އެހީތެރިވެއެވެ. އެހެންކަމުން، މޫދުވިނައަކީ މަސްވެރިކަން ތިޔާގިކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އެހީތެރިވެދޭ ދިރުމެކެވެ. މި މުހިއްމު ދިރުން ނެތިގެންގޮސްފިނަމަ، ޚާއްސަކޮށް ރާއްޖެފަދަ ޖަޒީރާ ޤައުމުތަކަށް ނޭދެވޭ ބޮޑެތި އަސަރުތަކެއްކުރާނެއެވެ. އެގޮތުން، މަސްވެރިކަމަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެ، ކާބޯތަކެތީގެ ރައްކާތެރިކަމަށް ނުރައްކ ާކުރިމަތިވާނެއެވެ.

ބްލޫ ކާބަން ސްޓޯރޭޖް

މޫދުވިނައަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ވަރަށް މުހިންމު އެއްޗެކެވެ. އެއީ މޫދުވިނާގައި ބްލޫ ކާބަން ރައްކާކުރުމުގެ ގާބިލިއްޔަތުކަން ހުރުމުގެ ސަބަބުން، މި ބާވަތަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ހަރުދަނާ އެއް ކާބަން ސިންކް ކަމަށްވަނީ ފާހަގަވެފައެވެ. މޫދުވިނައިން ކޮންމެ ހެކްޓަރަކަށް 140 މެގަގްރާމް (އެމްޖީ) އޯގަނިކް ކާބަން، ފަސްގަނޑުގެ އެންމެ މަތީ މީޓަރުގެ ތެރޭގައި ރައްކާކުރެއެވެ. މޫދުވިނަ އަކީ އެއްގަމުގައި ހެދިފައިވާ ޖަންގަލީގެ ބިންތަކަށް ވުރެ 40 ގުނަ އިތުރަށް އޯގަނިކް ކާބަން ރައްކާކުރާ އެއްޗެކެވެ.
މޫދުވިނައިން ކާބަން ހިފަހައްޓައި ރައްކާކުރަނީ ފޮޓޯސިންތެސިސްގެ ޒަރިއްޔާއިންނާއި އޭގައި އެކުލެވޭ ގަސްގަހާގެހީގެ މާއްދާތައް މަރުވެގެންދިޔަ ނުދީ މަޑުޖައްސާލައިގެންނެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ގިނަ ފަހަރަށް އެތައް ސަތޭކަ އަހަރަށް ނުވަތަ އެތައް ހާސް އަހަރެއް ވަންދެން ކާބަން ހިފެހެއްޓުމަށް މަގުފަހިކޮށްދެއެވެ. އެހެންކަމުން، މޫދުވިނައަކީ، ޚާއްސަކޮށް ރާއްޖެ ފަދަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމުތަކަށް ކާބަން އޮފްސެޓިންއަށް އެހީތެރިވެދޭ އެއްޗެކެވެ. ދާދި ފަހުން ބަހާމާސްގައި ކުރެވުނު ދިރާސާއަކުން ވަނީ އެ ގައުމުގެ މޫދުވިނައިގެ އިކޯސިސްޓަމްތަކަށް ކޮންމެ އަހަރަކު ވެސް ގިނަ އަދަދަކަށް ކާބަން ރައްކާކޮށް ހިފެހެއްޓުމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިފައިވާކަން ހޯދިފައެވެ. މި ނަތީޖާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، 2018  ވަނަ އަހަރު އެ ޤައުމުން ބޭރުކުރާ ކާބަން އެމިޝަންގެ 68 އިންސައްތަ ބެލެންސްކުރެވި، ބަހާމާސްއަކީ ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމެއްކަމުގައި ކަނޑައެޅިގެންދިއުމުގެ ފުރުޞަތު ފަހިވެގެންދާނެއެވެ. 2030 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް ކާބަން ނިއުޓްރަލް ގައުމަކަށް ވުމަށް  ރާއްޖެއިން އަމާޒު ހިފާފައިވާއިރު، މޫދުވިނަ ހިމާޔަތްކުރުމަކީ މި އަމާޒަށް ވާސިލްވުމުގައި ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާނެ ކަމެއްކަމަށް ބެލެވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، މި އިކޯސިސްޓަމްތަކަށް ލިބޭ ގެއްލުމެއްގެ ސަބަބުން މޫދުވިނައިގައި ރައްކާކުރެވިފައިވާ ކާބަން ޑައިއޮކްސައިޑް އަލުން ޖައްވަށް ބޭރުވެ، މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތައް އިތުރަށް ގޯސްވެދާނެކަމުގެ ފުރުސަތުއޮތްކަން ވެސް ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ކުރިއަށް އެޅޭނެ ފިޔަވަޅުތައް

އަޅުގަނޑުމެންގެ އަތޮޅުތަކެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވިފައިވާ ޤައުމާއި، އެނޫންވެސް ޤައުމުތަކަށް މޫދުވިނައިގެ ސަބަބުން ކުރާ ފައިދާއަކީ އަޅުގަނޑުމެން ބަލައިގަންނަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. މި ދިރުމަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކަށް ޙައްލެއް ހޯދުމުގެ އިތުރުން، ބަޔޯޑައިވަރސިޓީ ކުރިއެރުވުމަށާއި، މަސްވެރިކަމަށް އެހީތެރިވުމާއި، ގޮނޑުދޮށްތައް ޙިމާޔަތްކުރުމަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ އިޤްތިޞާދަކީ ފަތުރުވެރިކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވާ އިޤްތިޞާދެއްކަށްވާއިރު، މޫދުވިނަ ޙިމާޔަތްކުރުމަކީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާޢަތަށް އެހީތެރިވެދޭ، މުރަކަ ފަރުތައް ޙިމާޔަތްކޮށްދޭ، ކަނޑުގެ ދިރުންތައް އިތުރުކޮށް އަދި ރަށްތައް ގިރައިގެން ދިއުމުން ސަލާމާތްކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ރަށްރަށުގެ ރީތިކަން އިތުރުކުރުމަށް މޫދުވިނަ ނަގައި ނައްތާލަމުންދިޔަމަނަމަވެސް، މިއަދު މިވަނީ މި ކަނޑުގެ "އަގްލީ ޑަކްލިންގ" އަލުން ދިރުވާ އިއާދަކުރުމަށްޓަކައި ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހޭ ފަދަ ހާލަތަކާ ކުރިމަތިވެފައެވެ. މޫދުވިނަ އަލުން އާލާކުރުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމުގެ ރީތިކަން ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި އަދި ކުޑަ ޖަޒީރާ ރަށްތަކުގެ ދެމިއޮތުމަށްޓަކައިވެސް ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.
ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި މިކަމާ ގުޅިގެން އެޅިދާނެ ބައެއް ފިޔަވަޅުތައް:

މޫދުވިނައާ ގުޅުންހުރި ސިޔާސަތުތަކުގެ އަސަރު ހުރި މިންވަރު ދެނެގަނެ، އެޅޭނެ ފިޔަވަޅުތައް އެކުލަވައިލާނެ ޕޮލިސީ އެކްސްޕާޓް ގްރޫޕެއް އުފެއްދުން: މީގެ ތެރޭގައި މޫދުވިނަ އިއާދަކުރުން މެރިން ކޮންސްޓްރަކްޝަން ޕްލޭންތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނުމާއި، މިފަދަ ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގެ ސަބަބުން މުހިއްމު ސެޑިމެންޓް ޓްރާންސްޕޯޓް ޕާތުވޭތަކަށް ބުރޫނާރާނެ ކަން ކަށަވަރުކުރުން ހިމެނެއެވެ.

ވަކިވަކިވުން މަދުކުރުމަށާއި، މޫދުވިނައިގެ ވަކިވެފައިވާ ވަޒަންތައް އަލުން ގުޅާލުމަށާއި، ގެއްލުނު ނުވަތަ ހަލާކުވެފައިވާ މޫދުވިނައިގެ މެޑޯތައް އަލުން ހޯދުމަށްޓަކައި އެކްޓިވް ރިސްޓޯރޭޝަން މަސައްކަތްތައް ހިންގުން.

ޖެނެޓިކް ޑައިވަރސިޓީ އިތުރުކޮށް، ހާއްސަކޮށް މަތިވަމުންދާ ފިނިހޫނުމިނަށް ރެސިސްޓެންޓް މޫދުވިނައިގެ ޖީންތައް އާލާކުރުމަށްޓަކައި އެސިސްޓެޑް މައިގްރޭޝަންގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގުން.

މޫދުވިނައިގެ މުހިންމުކަން ދެނެގަތުމަށް މުޖުތަމައު ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގުން

މޫދުވިނައިގެ ތިމާވެށީގެ ނިޒާމުތަކާ ބެހޭ ދިރާސާތަކަށް ހިތްވަރުދީ އިސްކަން ދިނުން: ހާއްސަކޮށް މިހާރު ހުރި ޢިލްމުގެ ފަރަގުތައް ނައްތާލުމަށާއި، މިހާތަނަށް ދެނެގަނެވިފައިނުވާ ދާއިރާތައް ދެނެގަތުމަށާއި، ތިމާވެށީގެ ގޮތުންނާއި އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން އެތަންތަނުގެ މުހިންމުކަން ހިމާޔަތްކުރުމަށް ހަރުދަނާ ސްޓްރެޓެޖީތަކެއް އެކުލަވާލުވުން ހިމެނެއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މޫދުވިނައިގެ އިކޯސިސްޓަމް ޙިމާޔަތްކުރުމަށްޓަކައި ބޭނުންވާ މިފަދަ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް ސަރުކާރާއި، ރިސޯޓްތަކާއި، ރަށްތަކުގެ މުޖުތަމަޢުތަކުގެ އެއްބާރުލުން ވަރަށް މުހިންމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ރަށްރަށުގެ ދެމިއޮތުމާއި ކާމިޔާބީ ކަށަވަރުކޮށް، މިހާރާއި އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކަށް ދެމެހެއްޓެނިވި މުސްތަޤްބަލެއް ފަހިކޮށްދެވޭނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތްކޮށްގެންކަން ޔަގީނެވެ.

މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަށް އެހީތެރިވުމަށް ޑޮނޭޓް ކޮށްދެއްވާ

ގުޅުންހުރި ޓެގްސް