އިންތިޚާބުތަކުން ފާހަގަވާ އެންމެ ބޮޑު މައްސަލައަކީ ސަރުކާރު ކުންފުނިތައް ނަހަމައިން ބޭނުންކުރުން -އީޔޫ-
2024 ގައި އެކަނި 4300 އިތުރު މީހުންނަށް ސަރުކާރު ކުންފުނިތަކުން ވަޒީފާ ދިން.
ކުރެހުމާއި ޑިޒައިން: ޑޮސެއިން
20 ނޮވެމްބަރު
ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާތަކާއި މަޝްރޫޢުތައް ހަތިޔާރަކަށް ހެދުމަކީ ރިޔާސީ އިންތިޚާބު 2023 އިން ފެނުނު ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއްގެ ގޮތުގައި ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން (އީޔޫ) އިން ފާހަގަކޮށްފިއެވެ. "ކެމްޕޭންގެ ބޭނުމަށް ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރިތައް ބޭނުންކުރުން ހިމެނޭހެން ދައުލަތުގެ ވަޞީލަތްތައް ނަހަމައިން ބޭނުންކުރުން ހުއްޓުވާން ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް" ވެސް އީޔޫ އިން ލަފާދީފައި ވެއެވެ.
މާޗް މަހުގެ ލޯކަލް ކައުންސިލް އިންތިޚާބުގެ ފަސް މަސް ދުވަސް ކުރިން އަދި ދެން އޮންނަ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ތިން އަހަރު ކުރިން އީޔޫގެ އިންތިޚާބު އޮބްޒާރވްކުރާ މިޝަނުން އޮކްޓޫބަރުގައި ޒިޔާރަތް ކުރީ އިންތިޚާބާ ގުޅޭގޮތުން އިޞްލާޙުކުރާން ލަފާދިން ކަންކަމުގައި ކުރިއެރުން ހޯދާފައިވާ މިންވަރު ވަޒަންކުރުމަށެވެ. ނޮވެންބަރު 10 ގައި ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކާއެކު ބޭއްވި ވައްމޭޒު މަޝްވަރާތަކަށް ފަހު، އީޔޫ އިން ބުނީ ސިޔާސީގޮތުން (ކެމްޕޭނަށް) ކުރާ ޚަރަދަށް ޒިންމާވުމާއި، ޖަވާބުދާރީވުން ކުޑަވެފައިވާ ކަމަށާއި، ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތަކުގެ "ޢަދަދާއި ނުފޫޒު ބޮޑުވެފައި" ވާ ކަމަށެވެ.
"ސަރުކާރުން އަޅުގަނޑަށް ޔަޤީންކަން ދިނީ މި މައްސަލަ ސާފުވާ ކަމާއި، މިހާރުވެސް ނުތަކާވަރަށް ބޮޑުވެފައިވާ ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތަކުގެ މުވައްޒަފުން މަދުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ ކަމަށް،" އީޔޫ މިޝަންގެ ވެރިޔާ ނާޗޯ ސަންޗޭޒް އަމޯރު ވައްމޭޒު ބައްދަލުވުމުގައި ވިދާޅުވިއެވެ. ސިޔާސީ ޙަރަކާތްތަކާއި ކެމްޕޭނަށް ހިންގާ ޚަރަދުގެ ދެފުށްފެނުން އިތުރުކުރާން މިބައްދަލުވުމުގައި އޭނާ ގޮވާލެއްވިއެވެ.
2023 ގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށް ފަހު އީޔޫގެ އޮބްޒާރވާ މިޝަނުން ނެރުނު ރިޕޯޓުގައި ބުނެފައިވަނީ ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތައް ނަހަމައިން ބޭނުންކުރުމަކީ ކޮންމެ އިންތިޚާބެއްގައިވެސް "ތަކުރާރުވާ މައްސަލައެއް" ކަމަށެވެ. ކުރީގެ ވެރިކަމުގައި ރަށްފުށުގެ ލާމަރުކަޒީ ތަރައްޤީއަށް ސަމާލުކަން ދޭކަން ދެއްކުމަށާއި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ރަށްރަށަަށް ވަޑައިގެންނެވިއިރު، ވަޒީފާ ބަހާން އެންމެ ބޮޑަށް ބޭނުންކުރީ ފެނަކަ އާއި މޯލްޑިވްސް ޓްރާންސްޕޯޓް އެންޑް ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކޮމްޕެނީ (އެމްޓީސީސީ) ކަމަށްވެސް އެރިޕޯޓުގައި ބުނެއެވެ.
މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީ (އެމްޑީޕީ)އިން އޭރުގައި ބުނަމުން ދިޔައީ، ވަޒީފާތަކަށް މީހުން ނެގީ މަޝްރޫޢުތައް އިތުރުވުމުން ކަމަށް ބުނެފައިވާކަން ފާހަގަކޮށް، އެރިޕޯޓުގައި ލިޔެފައިވަނީ "ވޯޓުލާ މީހުންގެ ތާޢީދާ ހޯދައި، ކެމްޕޭނު މަސައްކަތްތަކުގައި ބޭނުންކުރުމަށް" އައު ވަޒީފާ އުފައްދާފައި ވާކަމުގެ އެތައް މިސާލެއް، އިދިކޮޅާއި، މަދަނީ ޖަމްޢިއްޔާ ޖަމާޢަތްތަކުން ދައްކާފައިވާ ކަމަށެވެ.
އީޔޫގެ މިޝަނަށް އަދުގެ ސަރުކާރުން ދޭ ޔަޤީންކަމާ ޚިލާފަށް، ޕްރައިވެޓައިޒޭޝަން އެންޑް ކޯޕަރޭޓައިޒޭޝަން ބޯޑުގެ 2024 ގެ އަހަރީ ރިޕޯޓުގައި ބުނަނީ ރައީސް ޑރ މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ އަހަރު ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތަކަށް 4،300 އަށް ވުރެ ގިނަ މުވައްޒަފުން އިތުރުވެފައިވާ ކަމެވެ. އެކުންފުނިތަކުގެ މުވައްޒަފުންގެ ޖުމުލަ ޢަދަދު 2023 ވަނަ އަހަރު 34،659 އިން 2024 ގައި 38،969 އަށް އިތުރުވެފައިވެއެވެ.
މާލެ ސަރަޙައްދު ނޫން، އަތޮޅުތެރޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ، ދަރަންޏާއި ކޮރަޕްޝަންގެ މައްސަލަ ބޮޑުވެފައިވާ ފެނަކަ އިގައި 2024 މެދު ޖެހުނުރިއިރު 7،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މުވައްޒަފުން ތިއްބެވެ.
ޕީސީބީ އިން މިފަހަކުން އަދާއިހަމަ ޢަދަދުތަކެއް ހާމަކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ދޭ މާލީ އެހީތެރިކަމަށް ބަރޯސާވާ ކުންފުނިތަކުގެ ހިންގުން އިޞްލާޙުކޮށް ނުވަތަ އެކުންފުނިތައް ޕްރައިވެޓައިޒް ކުރުމަށް ސަރުކާރުން ވަޢުދުވެފައި ވީ ނަމަވެސް، 2025 ވަނަ އަހަރު ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތަކަށް ކެޕިޓަލް އިންޖެކްޝަންގެ ގޮތުގައި 2.5 ބިލިއަން ރުފިޔާ (155.6 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު) ދީފައި ވެއެވެ. ޚަރަދުތައް ބަލަހައްޓާން އެކުންފުނިތަކަށް މިއަހަރު 496 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ރުފިޔާ ސަރުކާރުން ޓްރާންސްފަރ ކޮށްދީފައި ވެއެވެ.
ބަޖެޓުން ސަޕޯޓްކުރާ ދިހަވަރަކަށް ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުންޏަށް 2025 ވަނަ އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ކުއާޓަރުގައި ޖުމްލަ 156 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ގެއްލުމެއް ވިކަމަށް ރެކޯޑުތަކުން ދައްކައެވެ.
އިޞްލާޙްގެ ފުރުޞަތު
އީޔޫގެ މިޝަން އިން ބުނީ ޖަނަވަރީ 2024 ގައި އިޞްލާޙުކުރާން ލަފާދިން 20 ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ފުރިހަމައަށް ތަންފީޛުކޮށްފައިވަނީ އެންމެ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އެއީ ވޯޓުލުމުގެ ވަގުތާއި ވޯޓުލުން ބަންދުކުރުމާއި ވޯޓު ގުނުމާ ގުޅޭގޮތުން އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ޢަމަލުކުރާން ޖެހޭ ގޮތަށް ފެބްރުއަރީ 2024 ގައި ގެނައި ބަދަލުތަކެވެ. ރަމަޟާން މަހު އިންތިޚާބު ނުބޭއްވުންވެސް އެ ބަދަލުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ.
އީޔޫ ވަދުފުގެ ވެރިޔާ އިތުރަށް ތަފްޞީލު ކޮށްދެއްވި ގޮތުގައި، ތިން ދާއިރާއަކުން ދީފައިވާ އިޞްލާޙީ ލަފާ ތަންފީޛުކުރުމުގެ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށްދާތީ އެކަންކަމުގައި ހޯދާފައިވާ ކުރިއެރުން ވަޒަންކުރާން އަދި މާ އަވަސް ކަމަށެވެ. ޑޭޓާ ޕްރޮޓެކްޝަން ބިލެއް އެކުލަވަމުން ދިއުމާއި، މަދަނިއްޔަތާއި، ވޯޓުލުމާ ގުޅޭ ހޭލުންތެރިކަން އުފައްދާން އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން އިސްނެގުމަކީ ފާހަގަކުރެވޭ ކުރިއެރުންތަކުގެ ގޮތުގައި ދެކޭ ކަމަށެވެ.
ރިޔާސީ އިންތިޚާބަށް އަދި 3 އަަހަރު އޮތް ނަމަވެސް، އިޞްލާޙުތައް ގެނައުމުގެ ޢަޒުމާއި ނިޔަތް އޮތްކަން ދެއްކުމަށާއި، ޑިމޮކްރަސީގައި ފަހަތަށް ފިޔަވަޅު ނާޅާނެކަން ޔަޤީންކުރާން މަސައްކަތް ފަށައިގަންނާން ޖެހޭ،" ވަދުފުގެ ވެރިޔާ އަމޯރު މިދިޔަ ހަފްތާގައި މާލޭގައި ނޫސްވެރިންނާ ބައްދަލުކުރައްވާ ވިދާޅުވި އެވެ.
އަމޯރު ވިދާޅުވީ ވޯޓު ގަތުމާއި ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތައް ސިޔާސީ ހަތިޔާރަކަށް ބަދަލުކުރުމުގެ ޚަބަރާއި މަޢުލޫމާތު ދިނީ މިހާރު ވެރިކަމުގައި އޮތް ޕާޓީއިން އިދިކޮޅުގައި ތިބި ދުވަސްވަރު ކަމަށާއި، އެހެންވީމާ އަދުގެ ވެރިކަންކުރާ ޕާޓީއިން މިކަންކަން ބަދަލުކުރާނެ ކަމަށް އުންމީދުކުރައްވާ ކަމަށެވެ.
ސަރުކާރު ޙިއްސާވާ ކުންފުނިތަކާ ގުޅޭ ކަންބޮޑުވުންތަކުގެ އިތުރުން ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމު ބަލިކަށިވުމުގެ ޢަލާމާތްތަކެއް އީޔޫގެ ވަފުދުން ފާހަގަކޮށްފައި ވެއެވެ. ގިނަ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކަކުން ރާއްޖޭގެ "ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމު ބަލިކަށިވަމުންދާ" ކަމާއި، "މުއައްސަސާތަކުގެ ޗެކް އެންޑް ބެލެންސްތައް ބަލިކަށިވެ،މުއައްސަސާތަކާއި ޝަރުޢީ ދާއިރާގެ މައްޗަށް ވެރިކަންކުރާ ބާރުގެ ކޮންޓްރޯލް އިތުރުކުރަމުންދާ ކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން" ފައުޅުކޮށްފައިވާ ކަން އީޔޫ ވަފުދުގެ ވެރިޔާ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.
"ދުސްތޫރީ ބަދަލުތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އަދި އަވަސް ގޮތެއްގައި ޤާނޫނީ ބަދަލުތަކެއް ގެނެސްފައިވަނީ، އެކަށީގެންވާ މަޝްވަރާއެއް ނެތި،" ކަމަށްވެސް ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގައި އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.
މިފަހުން ގެނައި ޤާނޫނީ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން މަރުކަޒީ ވެރިކަން ވަރުގަދަވުމާއި މީޑިއާގެ މާޙައުލަށް ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ފޯރާފައިވާކަން ފާހަގަކުރައްވާ، އީޔޫ ވަފުދުގެ ވެރިޔާ އަމޯރު ވިދާޅުވީ މީޑިއާ ރެގިއުލޭޓްކުރާ އާ ޤާނޫނީ އޮނިގަނޑު ތަންފީޛު ކުރަން ވާނީ "އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި، މީޑިއާގެ މިނިވަންކަމާއި، އެކި ގިނަ ތަފާތު ޚިޔާލާއި އަދި މަޢުލޫމާތު ހޯދުމުގެ ޙައްޤާއި، އިތުބާރު ހިފޭ އިންތިޚާބުތައް ފަދަ ޑިމޮކްރަސީގެ ބިންގާތަކަށް ފުރިހަމައަށް އިޙްތިރާމްކޮށްގެން" ކަމަށެވެ.
"އަޅުގަނޑު ހަނދާންކޮށްދޭން ބޭނުންވަނީ އިތުބާރު ހިފޭ އިންތިޚާބުތަކުގެ އަސާސެއް ކަމުގައި ހިމެނޭ ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، އެއްވެ އުޅުމުގެ މިނިވަންކަން ފަދަ އަސާސީ ޙައްޤުތައް، ޤާނޫނީ އިޞްލާޙުތައް ގެންނަމުންދާއިރު، ކޮންމެ ގޮތެއްގައިވެސް ރައްކާތެރިކުރަންޖެހޭ،" އަމޯރު ވިދާޅުވި އެވެ. "ބާރުތައް ވަކިކުރުމާއި މުއައްސަސާތަކުގެ މިނިވަންކަން ވެސް ދަމަހައްޓަން ޖެހޭ."
ކުރިއަށް އޮތް ހަފްތާތަކުގައި ލަފާތައް ތަންފީޛުކުރުމާ ބެހޭ ފައިނަލް ރިޕޯޓެއް މިވަފުދުން ތައްޔާރުކުރާނެ ކަމަށާއި، ރާއްޖޭގައި މަލްޓި ޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީއާއި ހެޔޮ ވެރިކަމަށް އީޔޫއިން އަބަދުވެސް ތާޢީދުކުރާނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން ދެއްވާކަމަށް އޭނާ އިތުރަށް ވިދާޅުވިއެވެ.
އަމޯރު ވިދާޅުވީ ސަރުކާރަށް އީޔޫއިން ދެއްވާން އޮތީ ސިޔާސީ މެސެޖެއް ކަމަށެވެ: "ތިޔަބޭފުޅުންގެ އަތުގައި ވަޞީލަތްތައް އެބަހުރި، ރައީސްކަން އެބައޮތް، މަޖިލީހުގެ އަޣުލަބިއްޔަތު އެބައޮތް، އަދި ވަގުތު އެބައޮތް - މާނައަކީ މިއީ ޤައުމުގެ ސިޔާސީ ޘަޤާފަތާއި، ބިންވަޅު ނެގިފައިވާ ބައެއް ދުވަސްވީ ނޭދެވޭ އާދަތައް ދޫކޮށްލާ، އިޞްލާޙުކުރުމުގެ ރަނގަޅު ފުރުޞަތެއް ކަން"
އީޔޫއިން ދިން މައިގަނޑު އިޞްލާޙީ ލަފާތައް:
ސިޔާސީ ޙައްޤުތަކާއި، ވޯޓުލުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، ވޯޓު ގަތުމުން ޑިމޮކްރަސީއަށް ކުރާ އަސަރަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއްދީ، ތަޢުލީމީ މުއައްސަސާތައް ހިމެނޭގޮތަށް މުޅި ޤައުމުގައި ފުރިހަމަ އަދި މެދުނުކެނޑި ސިވިކް (މަދަނިއްޔަތު) އަދި ވޯޓުލުމާބެހޭ ހޭލުންތެރިކަމުގެ ޕްރޮގްރާމެއް އެކުލަވާ ހިންގުން
ކެމްޕޭންގެ ބޭނުމުގައި ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރިތައް ބޭނުންކުރުން ހިމެނޭ ގޮތަށް ޤާނޫނުގައި ފިޔަވަޅުތައް ތަޢާރަފްކޮށް ދައުލަތުގެ ވަޞީލަތްތައް ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރުން
ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ކެންޑިޑޭޓުންގެ ޖަވާބުދާރީވުން އިތުރުކުރުމާއި، ކެމްޕޭން ފައިނޭންސް ރެގިއުލޭޓްކުރާ ޤާނޫނީ އޮނިގަނޑުގައި ހުރި ބާގަނޑުތައް ބެއްދުން
އިންތިޚާބުގެ ތެރޭގައި ވަކި ފަރާތަކަށް ނުޖެހޭ، ހަމަ އަދި ޒިންމާދާރު ނޫސްވެރިކަމަކަށް ބޭނުންވާ ޢިލްމާއި ހުނަރު ހޯދައިދިނުމަށްޓަކައި ނޫސްވެރިންނާއި އެޑިޓަރުންނަށް ތަމްރީނާއި ޕްރޮފެޝަނަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ކޯސްތައް ފޯރުކޮށްދިނުން
މަޢުލޫމާތުގެ ޞައްޙަކަން ކަށަވަރުކުރުމަށާއި، ދޮގު މަޢުލޫމާތާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރުމަށާއި ދޮގު މަޢުލޫމާތު ފެތުރުމުން އިޞްލާޙުތައް ކަށަވަރުކުރުމަށް ރާއްޖޭގެ މަދަނީ ޖަމްޢިއްޔާ ޖަމާޢަތްތަކަށް ފެކްޓް ޗެކިންގ ޕްރޮގުރާމުތައް ހިންގާން އެހީ ފޯރުކޮށްދިނުން
ލީޑަރޝިޕްގެ މަޤާމުތަކަށް އަންހެނުން ހޮވޭ މިންވަރު އިތުރުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ފިޔަވަޅުތައް ތަޢާރަފްކުރުން
ވޯޓުގެ ޞައްޙަކަން ކަށަވަރުކުރާން ވޯޓުގެ އިދާރީ އަދި ގުނުމުގައި ޝާމިލުވާ މުވައްޒަފުންނަށް ސާފުސީދާ އުޞޫލުތަކާއި، ހަމަތައް އެކަށައަޅައި، ތަންފީޛުކުރުން.